रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) नुसार, सुरक्षित लॉकरसाठी नवीन नियम तयार करण्यात आले आहेत. या नवीन नियमानुसार ग्राहकांनी बँकेसोबत करार करणे अनिवार्य करण्यात आले आहे. हा करार करण्यासाठी 30 जून पर्यंत सर्व बँकांना त्यांच्या एकूण ग्राहकांपैकी 50% ग्राहकांशी हा नवा नवीन करार करणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. नवीन नियमांमध्ये ग्राहकांना त्यांच्या बँकांशी नवीन करार करणे आवश्यक आहे. ही मुदत जवळ आली असल्यामुळे जर बँकेत लॉकर असेल तर तुम्हीही लवकर बँकेशी संपर्क करा आणि नवीन करार करून घ्या.
बँका आणि लॉकर वापरकर्त्यांच्या जबाबदाऱ्या आणि दायित्वे स्पष्ट करणाऱ्या 2021 च्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानंतर हे बदल झाले आहेत. जुन्या नियमांमध्ये बँकेला लॉकर चे संरक्षक म्हणून बघितले जात होते. आणि यामध्ये लॉकरमध्ये ठेवलेल्या वस्तूंचे नुकसान झाल्यास त्यास बँकेस जबाबदार धरले जात होते.
तथापि, नवीन नियमानुसार बँक आणि लॉकर वापरकर्ता यांच्यातील संबंध भाडेकरू आणि भाडेकरू यांच्यातील संबंध पुन्हा परिभाषित करतात. बँका त्यांच्या ग्राहकांना लॉकरच्या जागेचा वापर करण्याचा अधिकार देतील, जोपर्यंत त्याचा गैरवापर होत नाही.
नवीन नवीन नियमांमध्ये हे परिभाषित करण्यात आले आहे की लॉकरमध्ये काय ठेवले जाऊ शकते आणि काय ठेवले जाऊ शकत नाही. याचे उल्लंघन झाल्यास लॉकर धारकास जबाबदार धरले जाईल.
लॉकरचे नियम
1. जोपर्यंत ग्राहक भाडे देतात तोपर्यंतच त्यांना लॉकर वापरण्याची परवानगी आहे.
2.नवीन करारानुसार ग्राहक लॉकरचा वापर केवळ दागिने आणि कागदपत्रे ठेवण्यासारख्या कायदेशीर कारणांसाठी करू शकतात.
3.नवीन एग्रीमेंटनुसार आता कोणतीही रोकड किंवा चलनाचा साठा करण्यासाठी लॉकर वापरू शकत नाही.
4.शस्त्रे, औषधे, प्रतिबंधित पदार्थ, नाशवंत किंवा किरणोत्सर्गी सामग्री किंवा बँक किंवा ग्राहकांना धोका किंवा उपद्रव निर्माण करणारी कोणतीही सामग्री साठवली जाऊ शकत नाही.
5.लॉकर वापरण्याचा ग्राहकाचा परवाना अ-हस्तांतरणीय आहे आणि केवळ त्यांच्या स्वत:च्या वापरासाठी आहे.
6.नियमांमध्ये असे नमूद केले आहे की सेफ डिपॉझिट लॉकरमध्ये कोणत्याही बेकायदेशीर किंवा कोणताही घातक पदार्थ ठेवल्याचा बँकेला संशय असल्यास, बँक लॉकरची तपासणी करू शकते.
7.अशा ग्राहकावर योग्य वाटेल तशी कारवाई करू शकते.
8.लॉकर केवळ क्लायंटच्या उपस्थितीतच उघडण्यात येईल.
9.नवीन इंडियन बँक्स असोसिएशनच्या मॉडेल करारानुसार लॉकरमध्ये प्रवेश करण्यासाठी की (Key )किंवा पासवर्डच्या (Passwords) कोणत्याही गैरवापरासाठी ग्राहकांना जबाबदार धरण्यात आले आहे.
10.कोणत्याही अनधिकृत वापरासाठी बँक जबाबदार राहणार नाही.
लॉकर मधील वस्तूंचे संरक्षण करण्यासाठी बँकेकडून वाजवी काळजी घेण्याची अपेक्षा करण्याचा अधिकार आहे, परंतु बँक तसे करण्यात अपयशी ठरल्यास ते कायदेशीर उपाय शोधू शकतात.
कराराची अंतिम मुदत 31 डिसेंबर 2023 आहे. नवीन नियम अंतिम मुदतीपासून विद्यमान आणि नवीन दोन्ही वापरकर्त्यांना लागू होतील. RBI ने बँकांना 30 जून आणि 30 सप्टेंबरपर्यंत,अनुक्रमे 50 टक्के आणि 75 टक्के विद्यमान ग्राहकांनी नवीन करारावर स्वाक्षरी केली आहे याची खात्री करण्यास सांगितले आहे.
