पोस्ट ऑफिस मधील  बचत योजनांची  किमान बॅलन्सची मर्यादा 

ग्रामीण भागात पोस्ट ऑफिसचे मोठे जाळे आहे.देशभरात दीड लाखापेक्षा अधिक पोस्ट ऑफिस आहेत. या पोस्ट ऑफिसच्या माध्यमातून,  देशातील ग्रामीण आणि शहरी भागात जवळपास 1.30 लाखाहून अधिक बँकिंग पॉईंट देण्यात आले आहेत. 

पोस्ट ऑफिसद्वारे विविध लहान बचत योजना चालवल्या जातात.  या  योजनांच्या माध्यमातून निधीचे संकलन केले जाते.  ही गुंतवणूक  आणीबाणीसाठी निधी जमा करण्यासाठी आणि आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी मदत करते. याव्यतिरिक्त, बहुतेक योजना आयकर कायद्याच्या (Income Tax) कलम 80C अंतर्गत 1.5 लाख. रु. पर्यंतचे कर फायदे  देखील आहेत. या योजनांवरील व्याजदर सरकार दर तिमाहीत सुधारित करतात. या योजना ग्रामीण भागात मोठ्या प्रमाणात लोकप्रिय आहेत. यामध्ये गुंतवणुकीला प्राधान्य दिले जाते कारण या योजनांना सरकारचा पाठिंबा आहे आणि परताव्याची हमी आहे.  प्रत्येक योजनेची वैशिष्ट्ये कालावधी आणि कर लाभ वेगवेगळ्या असू शकतो. योजना गुंतवण्‍यासाठी आणि देखरेख करण्‍यासाठी आवश्‍यक असलेली किमान शिल्लक  यावरती आज आपण चर्चा करणार आहोत.

पोस्ट ऑफिस बचत खाते 

पोस्ट ऑफिस बचत खाते एकट्याने किंवा दोन प्रौढांद्वारे (संयुक्त अ किंवा संयुक्त ब), अल्पवयीन व्यक्तीच्या वतीने पालक, त्यांच्या वतीने एक पालक उघडू शकतात. वैयक्तिक / संयुक्त खात्यांवर (joint account) 4.0% वार्षिक व्याजदर दिला जातो. खाते उघडण्यासाठी किमान रक्कम आणि जास्तीत जास्त शिल्लक ठेवता येणारी रक्कम 500 रुपये आहे.

नॅशनल सेव्हिंग रिकरिंग डिपॉझिट अकाउंट (RD)

5-वर्षीय पोस्ट ऑफिस रिकरिंग डिपॉझिट अकाउंट (RD) अंतर्गत कितीही खाती उघडली जाऊ शकतात. खाते उघडण्यासाठी किमान रक्कम आणि जास्तीत जास्त शिल्लक ठेवली जाऊ शकते. या खात्यावरती प्रति महिना 100 रुपये किंवा INR 10/- च्या पटीत कोणतीही रक्कम  जमा करता येते. कमाल मर्यादा नाही. जून 2023 ला संपणाऱ्या या तिमाहीसाठी RD वर दिलेला व्याज दर 6.2% आहे.

National Savings Recurring Deposit Account (RD)

गुंतवणूकदार पोस्ट ऑफिस टाइम डिपॉझिट खात्यांमध्ये 5 वर्षांसाठी गुंतवणूक करणे निवडू शकतात. मुदत ठेव परिपक्व झाल्यानंतर अतिरिक्त वर्षासाठी चालू ठेवली जाऊ शकते. हे अकाउंट ओपन करण्यासाठी कमीत कमी 1000 रुपयांची आवश्यकता असते.  गुंतवणुकीसाठी कमाल मर्यादा नाही. वार्षिक व्याज अर्ज सबमिट करून खातेधारकाच्या बचत खात्यात जमा केले जाऊ शकते. 5 वर्षांच्या TD अंतर्गत गुंतवणूक आयकर कायदा, 1961 च्या कलम 80C च्या फायद्यासाठी पात्र ठरते.

राष्ट्रीय बचत मासिक उत्पन्न खाते (MIS)

पोस्ट ऑफिस मासिक उत्पन्न योजनामध्ये 1000 आणि रु.च्या पटीत 1000. अकाउंट ओपन करता येते.  कमाल गुंतवणुकीची मर्यादा सिंगल खात्यात 9 लाख रुपये आणि संयुक्त खात्यात 15 लाख रुपय आहे. 

ज्येष्ठ नागरिक बचत योजना खाते (SCSS)

60 वर्षांपेक्षा जास्त वय असलेले ज्येष्ठ नागरिक SCSS मध्ये गुंतवणूक करण्याचा विचार करू शकतात. वार्षिक व्याज 8.2 % आहे 

सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी खाते (PPF) 

पोस्ट ऑफिस किंवा कोणत्याही बँकेत संपूर्ण देशभरात फक्त एक सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी खाते उघडले जाऊ शकते. आर्थिक वर्षात किमान ठेव रु 500 आणि कमाल ठेव रु. एका आर्थिक वर्षात 1.50 लाख. ठेवी एकरकमी किंवा हप्त्यांमध्ये केल्या जाऊ शकतात.

सुकन्या समृद्धी खाते (SSA)

हे खाते एका कुटुंबातील जास्तीत जास्त दोन मुलींसाठी उघडता येते. जुळ्या मुलींच्या जन्माच्या बाबतीत दोनपेक्षा जास्त खाती उघडली जाऊ शकतात. व्याज दर 8.0% प्रति वर्ष आहे. आर्थिक वर्षात किमान गुंतवणूक रु 250 आणि कमाल रु 1,50,000 आहे.  एका महिन्यात किंवा आर्थिक वर्षात ठेवींच्या संख्येवर कोणतीही मर्यादा नाही.  

राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रे National Savings Certificates (VIIIth Issue) (NSC)

 एक रकमी ठेवी ठेवल्या जाऊ शकतात.  योजनेअंतर्गत कितीही खाती उघडता येतात. या तिमाहीसाठी, 7.7% वार्षिक चक्रवाढ परंतु परिपक्वतेवर देय लागू होईल. किमान गुंतवणूक रु. 1000 आणि रु.च्या पटीत 100, कमाल मर्यादा नाही.

किसान विकास पत्र

योजनेअंतर्गत कितीही खाती उघडता येतात. किमान गुंतवणूक रु. 1000 आणि रु.च्या पटीत 100, कमाल मर्यादा नाही. 30 जून रोजी संपणाऱ्या तिमाहीसाठी या योजनेवर दिलेला व्याज दर वार्षिक 7.5% चक्रवाढ आहे. गुंतवलेली रक्कम 115 महिन्यांत (9 वर्षे आणि 7 महिने) दुप्पट होते.

महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र, 2023 

हे खाते एखादी महिला स्वतःसाठी किंवा अल्पवयीन मुलीच्या वतीने पालक उघडू शकते. किमान रुपये एक हजार आणि शंभर रुपयांच्या पटीत. खात्यात किंवा खातेधारकाच्या सर्व खात्यांमध्ये कमाल मर्यादा दोन लाख रुपये. महिला सन्मान बचत ठेव वार्षिक ७.५ टक्के व्याजासाठी पात्र आहे.

Santosh suryawanshi